عرب‌های استان ایلام بیشتر در شهرستان دهلران ساکن هستند، شهرستانی که از لحاظ جمعیتی پس از ایلام قرار دارد و از نظر جغرافیایی بیشترین مساحت را دارد. جمعیت این شهرستان حدود ۷۰ هزار نفر است. با این حال، همه مردم عرب نیستند؛ بسیاری از لرها، لک‌ها و کردهای فیلی نیز در این شهرستان زندگی می‌کنند. همچنین مردم عرب بخش قابل توجهی از جمعیت موسیان که خود بخشی از دهلران است را تشکیل می‌دهند، شهری که حدود ۲۰ هزار نفر جمعیت دارد. کمیل آلبوشوکه که درباره عرب‌های منطقه ایلام پژوهش کرده است می‌گوید که جمعیت غالب منطقه موسیان عرب هستند و البته باز بخشی از مردم لر، کرد و لک در آنجا ساکن هستند. اما حضور عرب‌ها تنها به بخش‌های جنوبی استان و مناطقی چون دچة العباس (دشت عباس) محدود نیست.
ده‌ها کیلومتر بالاتر و در نقاط شمالی استان نیز مناطق عرب‌نشین وجود دارد که در مطلب دیگری به آن پرداخته خواهد شد. از منظر فرهنگی تفاوت زیادی میان عرب‌های شمال و جنوب ایلام وجود دارد. عرب‌های شمال ایلام بیشتر با فرهنگ کردی ادغام شده‌اند، در حالی که عرب‌های جنوب ایلام را می‌توان امتداد مردم عرب در خوزستان دانست. از نظر تعلق قبیله‌ای و ارتباطات قبیله‌ای، قبایل ساکن جنوب ایلام را می‌توان نزدیک به قبایل عرب در خفاجیه (سوسنگرد) و دشت میسان دانست. همچنین پیوندهای قبیله‌ای میان عرب‌های ایلام و قبایل عراقی، به‌ویژه در استان واسط عراق و به‌ویژه شهر کوت و علی‌الغربی وجود دارد.
این نشان می‌دهد که عرب‌های جنوب ایلام و عرب‌های ساکن جنوب غرب ایران در یک امتداد تعریف می‌شوند و از منظر فرهنگی به هم نزدیک هستند. این شباهت‌ها حتی در لهجه و زبان این قبایل عرب قابل مشاهده است. برخلاف عرب‌های شمال ایلام، عرب‌های جنوب استان توانسته‌اند فرهنگ عربی خود را حفظ کنند و بین آنها و لرها و کردهای فیلی ادغام زیادی صورت نگرفته است. این را می‌توان به ویژه در منطقه دچة العباس دید که اهالی آن هنوز بسیار به تعلقات قبیله‌ای و عربی خود پایبند هستند و یک دلیل آن، همان‌گونه که ذکر شد، این است که هم از منظر قبیله‌ای هم از منظر جغرافیایی عرب‌های ایلام در امتداد عرب‌های جنوب غرب ایران هستند و وضعیت آنها مشابه وضعیت مردم خفاجیه و دشت میسان است. حتی عرب‌های دهلران نیز همین الگو را دنبال می‌کنند زیرا عرب‌های دهلران اساساً از همان قبایل و عشایری هستند که در موسیان حضور دارند. قبایل عرب در استان ایلام عبارتند از:
- قبیله سادات بنی هاشم
- قبیله خرسن (یک امتداد طبیعی از عراق و خفاجیه)
- قبیله کنانه (یک امتداد طبیعی از خفاجیه)
- قبیله حمید
- قبیله بنی لام
- قبیله صرخه
- قبیله جلیزی، عرب‌های شمال ایلام و جنوب کرمانشاه.
شش یا هفت سال پیش، جلیزی شاهد اعتراضات و درگیری‌هایی بین کشاورزان و نیروهای امنیتی بود، درگیری‌هایی که ناشی از مقاومت مردم در برابر چند پروژه حکومتی برای مصادره زمین‌های کشاورزی آنان رخ داد. آن اعتراضات به تدریج به شهر موسیان، سوسنگرد، خفاجیه و شهر اهواز گسترش یافت. در مطلب مجزایی به این مبحث پرداخته خواهد شد.
